Элмира Абдыкалыкова - сталиндик репрессиянын курмандыгы болгон чоң атасы тууралуу жарым кылым бою эч нерсе айтпай жашырып, коркунуч менен жашаган муундун өкүлү. Чоң атасы Абдыкадыр Орозбеков советтик кыргыз мамлекеттүүлүгүн түптөөчүлөрдүн бири болгон.
ХХ кылымдын 20-жылдарында Борбор Азияда кулач жайган басмачылык кыймыл тууралуу бүгүнкү күнгө чейин талаштуу пикирлер бар. Бул кыймыл тууралуу чындыкты канчалык айта алдык? Архив маалыматтар ачыкка чыктыбы?
"Куугунтук курмандыктары" подкастында 1937-1938-жылдардагы репрессияда жазыксыз жерден атылган Абдыкадыр Орозбековдун үй-бүлөсү, жакындарынын тагдыры кандай болгону тууралуу небереси Элмира Абдыкалыкова менен маек курдук.
“Куугунтук курмандыктары” подкастында фолк-хистори тууралуу сөз кылабыз. Соңку мезгилде интернет булактарында тарых боюнча ар кандай талаш жараткан макалалар чыгып жүрөт. Ошол эле маалда тарыхый окуяларды бурмалаган эмгектер да жарык көргөн учурлар бар.
Тарыхчылар эл оозундагы маалыматтарга таянып, 1938-жылдын кыш, жаз айларындагы репрессия курмандыктары Бишкектеги "Ала-Арча" көрүстөнү жайгашкан жерде массалык түрдө жашырылган деп эсептейт. Ал жерде мамлекеттик ишмерлер Абдыкерим Сыдыковдун, Абдыкадыр Орозбековдун сөөгү табылышы мүмкүн.
1938-жылы Орусиянын Колыма аймагына лагерге айдалган Осмон Элебесов тууралуу 80 жылдан кийин урпактарынын колуна архив документтер тийди. Ал юридикалык билими бар, өз доорунун алдыңкы ишмерлеринин бири болгон. 1938-жылы камакка алынып, 10 жылга лагерге айдалып, ошол жакта сөөгү калган.
Кыргызстанга мындан 100 жыл мурда Европадан “Интергелпо” кооператив уюму келген. Чех, словак, мажар, украин, русин ж.б. улуттардан куралган кооператив мүчөлөрү Кыргызстанда өнөр жай, курулуш тармагынын түптөлүшүнө чоң салым кошкон.
Бишкекте зордуктоого шектелген беш киши эки айга камалды. Милицияга кайрылган кыз көңүл ачуучу жайлардын биринде аны беш киши белгисиз тарапка алып барып, күч колдонуп зордуктаганын айтып арызданган. Социалдык медиага жарыяланган видеодо топ киши кызды белгисиз жакка көтөрүп баратканы көрүнөт.
Украинада согуш башталгандан бери кыргыз паспортун алууну жарнама кылган орусиялык ортомчулар көбөйдү. Кыргыз паспортуна кызыккандардын арасында аттуу-баштуу орусиялыктар бар. Кыргызстандын жарандыгын соодалагандар кимдер? Алар анча акчаны кайда сарптайт? Кыргыз бийлиги кандай чара көрө алат?
Үч жыл мурун Орусия Украинага басып кирип, кеңири масштабда согуш баштагандан бери кыргыз паспортун алууга кызыккан орусиялыктар үчүн гүлдөгөн жаңы рынок пайда болду. Ар кандай визалык чектөө, санкцияларга туш болгон орусиялыктарга кыргыз паспорту чет өлкөлөргө чыгууда бир топ жеңилдик берет.
Дагы жүктөңүз
